در روزگار حکومت فتحعلی‌شاه قاجار و هم‌زمان با شکل‌گیری سلطان‌آباد (اراک امروزی) شخصی به نام یوسف خان گرجی بازار تاریخی اراک را ساخت. این مجموعه ارزشمند با مساحتی 14 هکتاری به عنوان نگین معماری و شهرسازی اسلامی دارای حمام، مسجد، مدرسه، آب‌انبارها، گذرها و کاراوانسراهایی بوده است و به دلیل موقعیتی که داشت استراتژیک‌ترین نقطه شهر به شمار می‌رفت. 

بازارها همیشه نقشی مهم در دادوستدهای اقتصادی و البته تصمیم‌گیری‌های سیاسی داشتند. این بازار علاوه بر کارکرد اقتصادی که جذب فروشندگان، تولیدکنندگان و صادرات را شامل می‌شود، کارکرد اجتماعی از نظر ارتباط افرادی از طبقات مختلف جامعه با یکدیگر، نیز دارد. همچنین از کارکرد سیاسی این بازار چه در گذشته و چه در شرایط کنونی نباید غافل شد.

بازار تاریخی اراک مجموعه ارزشمندی با قدمت ۲۰۰ سال است که پتانسیل بالایی برای رونق اقتصادی و گردشگری دارد. 

بر اساس تحقیقات کارشناسان و اسناد و مدارک موجود ساخت شهر اراک حدود بیست سال زمان برده و قسمت‌های مثل راسته‌ها، سراها و دالان‌ها در طی همین سال‌ها ساخته شده‌اند.

بنای ابتدایی بازار را فردی به نام سپهدار اعظم (حاکم وقت شهر) در اوایل قرن سیزده بنا نهاده است که امروزه مسجد و مدرسه‌ای به نام وی در بازار وجود دارد. اقتصاد قوی در اطراف شهر سلطان‌آباد و نیاز به محلی برای ارائه محصولات مرغوب کشاورزی منطقه و معرفی و فروش فرش معروف ساروق ، انگیزه اصلی ایجاد شهر و بازار آن از لحاظ اقتصادی بوده است.

این مجموعه در گذشته چهار حمام به نام‌های حمام چهارسوق، حمام نو، حمام شیخ الاسلام و حمام فیروزه داشته که با گذشت زمان برخی از آن‌ها تغییر کاربری دادند.

معماری بازار تاریخی اراک

معماری منحصربه‌فرد این بازار برگرفته از سبک معماری دوره قاجار با طاق‌های گنبدی شکل آجرنماست که به صورت ضربدری ساخته شده‌اند.

بازار اراک مسیرهای منظم و هندسی دارد و بر خلاف بازارهای دیگر آزاد و منحنی نیست؛ دو مسیر عمود بر هم بازار شامل مسیر شرقی‌-غربی با طول ۲۰۰ متر و مسیر شمالی-جنوبی با طول ۷۲۰ متر است که این دو محور در محلی به نام چهارسوق یکدیگر را قطع می‌کنند؛ در این محل یک حوض سنگی قدیمی‌ (یادگاری از شهر سلطان‌آباد) و بزرگ‌ترین گنبد مجموعه در بالای آن وجود دارد.

 در روزگار قدیم و در چهار طرف بازار دروازه‌هایی به نام‌های دروازه قبله، دروازه راهزان، دروازه شهرجرد و دروازه حاج علی‌نقی وجود داشته که امروزه آثاری از آن‌ها دیده نمی‌شود.

آجر (مهمترین ملات)، خشت، گل،گچ، خاک، آهک، چوب و صفحاتی از ورق‌های منجمد شده سرب و مس از مصالح به‌کاررفته در این بازار است، سقف‌ها به صورت گنبدی با نورگیرهای متعدد (برای تهویه و تامین نور) و بام‌ها نیز همه از کاهگل ساخته شده‌اند که این شیوه معماری باعث شده که هوای داخل بازار در تابستان و زمستان متعادل باشد.

همچنین طراحی راه‌های داخلی بازار نیز به گونه‌ای صورت گرفته بود که در هنگام آتش‌سوزی خارج شدن جمعیت حاضر در بازار در سریع‌ترین زمان ممکن انجام شود، تمام سراها و تیمچه‌ها یک درب خروجی به خارج از بازار دارد و با یکدیگر نیز در ارتباط‌ می باشند .

تیمچه ها و سراهای بازار تاریخی اراک 

مجموعه بازار تاریخی اراک پانصد باب مغازه در راسته‌ بازار دارد و مکان‌های دیگر مانند بازارچه‌های اختصاصی، باراندازها، انبارها و کارگاه‌های تولیدی در بیست سرا و تیمچه فعالیت دارند.

بعضی از این سراها به نام بنیان‌گذار آن یا نوع کالا و محصولاتی که در آنجا یافت می‌شود شهرت پیدا کرده‌اند. تیمچه‌ها معمولا ساختمانی دو طبقه دارند که در برخی از آن‌ها تجار یا مسافرانی که از نقاط دور برای خرید به بازار می‌آمدند شب را در طبقه دوم می‌گذراندند؛ سراها به غیر از نقش تجاری اقامتگاه‌های موقتی نیز محسوب می‌شدند.

مجموعه تاریخی بازار اراک

بازارها همیشه نقشی مهم در دادوستدهای اقتصادی و البته تصمیم‌گیری‌های سیاسی داشتند.

این بازار علاوه بر کارکرد اقتصادی که جذب فروشندگان، تولیدکنندگان و صادرات را شامل می‌شود، کارکرد اجتماعی از نظر ارتباط افرادی از طبقات مختلف جامعه با یکدیگر، نیز دارد. همچنین از کارکرد سیاسی این بازار چه در گذشته و چه در شرایط کنونی نباید غافل شد.

خرید و دانلود پاورپوینت تحلیل فضای شهری بازار اراک

شما عزیزان می توانید در ادامه اولین و کاملترین پاورپوینت تحلیل فضای شهری بازار تاریخی اراک را شامل 93 اسلاید قابل ویرایش ، خرید و به صورت فوری دانلود نمائید .